MY THIRSTY SOUL (MTS) - ΨΥΧΗ

Βασικός πυλώνας της Ιπποκάτειου Ιατρικής είναι η άρρηκτη σχέση σώματος και ψυχής. Ο Ιπποκράτης προβαίνει σε μια τολμηρή διαπίστωση, ότι το δραστικότερο μέσον που χαρίζει υγεία και μακροζωία είναι ο κατευνασμός των ψυχικών παθών. Αυτό μπορεί να το πράξει μόνο όποιος κυβερνάει το σώμα του σύμφωνα με τους κανόνες της ιατρικής. Συνεπώς πρώτο μέλημα του ιατρού όταν εξετάζει τον ασθενή είναι να διακρίνει εάν μεταξύ των αιτιών της νόσου είναι και αίτια ψυχικά.

Σπανίως ασθενεί το σώμα χωρίς να μεταδώση και εις την ψυχήν τάς ασθενείας του. καθώς είναι σπάνιον να αρρωστή η ψυχή, χωρίς να συμπάσχη το σώμα. Είσθε λοιπόν ιατροί όχι μόνον σωμάτων, αλλά και ψυχών. τάς οποίας να θεραπεύσετε είναι αδύνατον, αν δεν εφροντίσετε της ιδίας σας ψυχής την θεραπείαν.

- ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ

Τι είναι όμως η Ψυχή;
Η λέξη «ψυχή» (από το ρήμα «ψύχω», δηλ. «πνέω») ετυμολογικά σημαίνει «πνοή». Λόγω των πολλών απόψεων για τη θρησκευτικο-φιλοσοφική σημασία της «ψυχής», οι ορισμοί που υπάρχουν από αρχαιοτάτων χρόνων είναι πολλοί, αλλά σύμφωνα με την Ορθόδοξη θεολογία η ψυχή είναι η ασώματη ουσία του Ιωάννης Δαμασκηνός η οποία αποτελεί την έδρα της προσωπικότητάς του. «Ο άνθρωπος είναι ψυχοσωματική ενότητα» και έτσι θα παραμείνει μετά την ανάστασή του στην αιωνιότητα, υπερβαίνοντας με τον τρόπο αυτό την φιλοσοφική θεωρία που θέλει μόνη αθάνατη την ψυχή. Η ψυχή είναι δημιούργημα, κτίσμα, χωρίς προΰπαρξη και θα εξακολουθήσει να υπάρχει και μετά το θάνατο μας επειδή το θέλει ο Θεός, κατά χάρη.

Η ψυχή κτίσθηκε μαζί με το σώμα. Σύγχρονα πορίσματα της επιστήμης της Εμβρυολογίας επιβεβαιώνουν την Πατερική άποψη ότι το έμβρυο «εν τη συλλήψει εψύχωται». Μαζί με την σύλληψη δημιουργείται η ψυχή και «τοσούτον η ψυχή ενεργεί τότε, όσον και η σαρξ∙ κατ’ αύξησιν γαρ την του σώματος και αύτη τας οικείας ενεργείας διαδείκνυσι». Όσο αυξάνεται το σώμα τόσο φανερώνει και τις ενέργειες της η ψυχή.

Προσπαθώντας να δώσουμε έναν ορισμό της ψυχής με την πνευματική της έννοια, ως του πνευματικού στοιχείου της υπάρξεώς μας, αναφερόμαστε στον άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό, ο οποίος λέγει ότι η ψυχή είναι «ουσία ζώσα, απλή, ασώματη, αόρατη κατά τη φύση της στα σωματικά μάτια, λογική και νοερή, ασχημάτιστη, ενώ χρησιμοποιεί ως όργανο το σώμα και παρέχει σε αυτό ζωή και αύξηση και αίσθηση και γέννηση, χωρίς να έχει άλλο νου στην περιοχή της, αλλά δικό της ως πιο καθαρό μέρος (γιατί όπως είναι το μάτι στο σώμα, έτσι και ο νους στην ψυχή), αυτεξούσια, θελητική και ενεργητική, τρεπτή δηλαδή εθελότρεπτη, γιατί είναι κτιστή, αφού όλα αυτά τα έχει πάρει κατά φύση από τη χάρη του δημιουργού της, από την οποία πήρε το είναι και το κατά τη φύση της έτσι είναι».

Οι αρχαίοι φιλόσοφοι πίστευαν ότι η ψυχή βρίσκεται σε ένα συγκεκριμένο σημείο του σώματος, για παράδειγμα άλλοι την τοποθετούν στον εγκέφαλο σαν σε ακρόπολη (οι ελληνίζοντες) και άλλοι δίδουν σ’ αυτήν το ενδοκάρδιο «και το κατ’ αυτό του ψυχικού πνεύματος» ως γνησιώτατον όχημα (Ιουδαΐζοντες). Ενώ κατά τον Γρήγοριο Νύσσης στο έργο του «Περί κατασκευής του ανθρώπου» αναφέρει ότι η ψυχή «εξαιτίας της ανακράσεώς της με το σώμα πρέπει να εντοπίζεται ομοτίμως σε όλα τα μόρια του σώματος». Αυτό λέει και ο Μ. Βασίλειος αλλά και ο Ιωάννης Δαμασκηνός: «Η δε ψυχή συνδέδεται τω σώματι όλη όλω και ου μέρος μέρει», ενώ υποστηρίζει κατηγορηματικά την άποψη ότι η ψυχή δεν περιέχεται από το σώμα, αλλά αυτή το περιέχει, λέγοντας ότι το εμψυχωμένο σώμα μοιάζει να “ναι σαν το πυρακτωμένο σίδερο που το περιβάλλει η φωτιά. Αυτό συμβαίνει επειδή η ασώματη φύση «ουκ έχει σχήμα, ίνα σωματικώς περισχεθή και ου σωματικώς περιέχεται, αλλά νοητώς».

Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς λέγει ότι εμείς γνωρίζουμε ακριβώς ότι το λογιστικό ευρίσκεται μέσα στην καρδιά, όχι σαν σε αγγείο, αφού είναι ασώματο, ούτε έξω από την καρδιά, αφού είναι συνημμένο. Η καρδία του ανθρώπου είναι το ηγεμονικό όργανο, κατά τον άγιο Γρηγόριο, ο θρόνος της Χάριτος. Εκεί βρίσκεται ο νους και όλοι οι λογισμοί της ψυχής. Ο άγιος ισχυρίζεται ότι αυτήν την διδασκαλία την παραλάβαμε από τον ίδιο τον Χριστό, ο Οποίος είναι ο πλάστης του ανθρώπου. Γι’ αυτό ο βασικός σκοπός της θεραπείας είναι, κατά τον άγιο, να επαναφέρουμε «τον εγκεχυμένον δια των αισθήσεων νουν» από έξω μέσα στην καρδία, που είναι το όργανο της ψυχής από όπου διευθύνει το σώμα.

Η αγία Μακρίνα αδελφή του Μεγάλου Βασιλείου ευρισκόμενη στο Πόντο της Μικράς Ασίας το 379 μ.Χ έδωσε τον εξής ορισμό : «Η ψυχή είναι κτιστή ουσία, ζώσα, νοερή που μεταδίδει από μόνη της στα όργανα και τις αισθήσεις του σώματος δύναμη ζωής και αντίληψη των αισθητών, έως εκεί που φτάνει η συνεκτική φύση τους».

Και ενώ έλεγε αυτά, δείχνει με το χέρι το γιατρό που καθόταν δίπλα της για τη τη θεραπεία του σώματός της και είπε: «Η απόδειξη των όσων λέμε είναι μπροστά μας. Πές μου, πώς αυτός (ο γιατρός) ακουμπώντας με τα δάχτυλα την αρτηρία, ακούει κατά κάποιο τρόπο με την αίσθηση της αφής τον οργανισμό να του φωνάζει και να του διηγείται τις ασθένειές του; Να διηγείται δηλαδή ότι η αρρώστια βρίσκεται σε έξαρση στο σώμα και ξεκίνησε από το τάδε σπλάγχνο και για τόσο καιρό θα παραταθεί η κρίση του πυρετού;»

Σύμφωνα με τον διακεκριμένο Οστεοπαθητικό Jean-Pierre Barral «τα συμπτώματα της σπλαχνικής δυσλειτουργίας διαμορφώνουν ένα λεπτό συνδυασμό με την συγκινησιακή κατάσταση. Μεταξύ όλων των πληροφοριών που δέχεται την στιγμή του στρες, ο εγκέφαλος δεν κάνει πάντα διάκριση ανάμεσα σε σωματικές και ψυχικές πληροφορίες. Αυτό αποκαλύπτει ότι ένα όργανο μπορεί να είναι η πηγή είτε κάποιου συγκινησιακού προβλήματος είτε κάποιου προβλήματος της συμπεριφοράς. Ο εγκέφαλος που έχει αναλάβει τη διαχείριση του στρες, αποφορτίζει ένα μέρος του πάσχοντος οργάνου, προκαλώντας του ερεθισμό και φλεγμονή. Ενώ αυτό από τη μεριά του βομβαρδίζει τον εγκέφαλο με πληροφορίες πόνου. Ψυχικός και σωματικός πόνος αναμειγνύονται, ώσπου ο εγκέφαλος δεν μπορεί πια να τους διακρίνει. Ενισχύοντας ο ένας τον άλλο και αντίστροφα».

Αίμα και Ψυχή
«...το αίμα θεωρείται...ως η υλική ούτως ειπείν, έκφανσις της ψυχής, μεθ’ης πολλάκις ταυτίζεται...» ( Μεγ. Ελλ. Εγκυκλοπ. τ. Β’ σ. 708γ’)

Η βιολογική ζωή έχει σαν κύριο συστατικό το αίμα και χαρακτηρίζεται από αυτό, γι” αυτό και η λέξη «ψυχή», συνδέθηκε με τη λέξη: αίμα, όπως για παράδειγμα στο Γένεσις 9/θ: 3,4, όπου ομιλεί ο Θεός προς τον Νώε «Πλην κρέας εν αίματι ψυχής, ου φάγεστε. (Όμως κρέας, με το αίμα που είναι το κύριο συστατικό της βιολογικής ζωής, να μη φάτε)».

Όμοια διαβάζουμε στο Λευιτικό «Η γαρ ψυχή πάσης σαρκός, αίμα αυτού εστί. Και εγώ δέδωκα αυτό υμίν επί του θυσιαστηρίου εξιλάσκεσθαι περί των ψυχών υμών. Το γαρ αίμα αυτού, αντί ψυχής εξιλάσσεται». Εδώ μάλιστα ταυτίζεται η ψυχή με το αίμα, διότι λέγει πως «η γαρ ψυχή πάσης σαρκός, αίμα αυτού εστί».

Ο άγιος Γρηγόριος ο Νύσσης αναφέρεται στο αίμα ως κόκκινη και θερμή πνοή ζωής, εξαίροντας τον ρόλο της θερμότητας στην έκλυση του από την καρδιά μέχρι την τελική προώθηση του στα μικρότερα των αγγείων ( μικροκυκλοφορικό σύστημα ).

Την σημασία λοιπόν της παρουσίας και ενέργειας της ψυχής αλλά και του αίματος σε κάθε κύτταρο τόνισαν μεγάλοι θεραπευτές του προηγούμενου αιώνα. Ο ιδρυτής της Οστεοπαθητικής Andrew Tailor Still έθεσε ως βασική του αρχή ότι: «Ο κανόνας της αρτηρίας είναι υπέρτατος» συσχετίζοντας το αίμα με το ουράνιο στοιχείο διακρίνοντας το από τα οστά που τα συσχέτισε με το γήινο/χοϊκό στοιχείο.

Η ιδρύτρια της Μικρασιατικής Τραπεζουντίου Ειρήνη Ιατρίδου ονόμαζε τα τριχοειδή αγγεία ως κανάλια της ψυχής, η διάνοιξη των οποίων επιφέρει τόσο σωματική όσο και ψυχική αναγέννηση στον άνθρωπο, οδηγώντας στην σταδιακή μεταμόρφωση του – την απώτερη δηλαδή ένωση του ανθρώπου με τον δημιουργό του Χριστό. Ένωση που επιτυγχάνεται οντολογικά με την κοινωνία του δικού του ζωοποιού Σώματος και Αίματος κατά τη στιγμή της Θείας μεταλήψεως.

Αναλογιζόμενοι όλα τα παραπάνω όσον αφορά την σχέση της ψυχής και του σώματος και πιο συγκεκριμένα της ψυχής και αίματος, ως δια χειρός θεραπευτές στο χώρο της ολιστικής θεραπείας ακόμα και σήμερα, μετά από ένα μεγάλο αριθμό θεραπευμένων ασθενών, δεν σταματά να μας εντυπωσιάζει η θαυμαστή αυτή σύνδεση της ψυχής και του σώματος. Αποτελώντας συνάμα πρόκληση η διάγνωση αυτής της σύνδεσης αλλά και η θεραπεία της.

Δε θα ξεχάσω ποτέ στα πρώτα μου βήματα εφαρμογής της Μικρασιατικής Τραπεζουντίου, εντυπωσιασμένος από τη θετική ψυχική αλλαγή των πασχόντων να ρωτώ έκπληκτος τη δασκάλα μου Ειρήνη Ιατρίδου «γιαγιά τι θεραπεία είναι αυτή που κάνουμε;» και εκείνη να μου απαντά «αυτή παιδί μου είναι η θεραπεία της ψυχής».

Φαίνεται λοιπόν ότι μέσα από την δια χειρός θεραπεία, αυξάνοντας την θερμοκρασία των ανθρώπων διεγείρουμε τη μικροκυκλοφορία τους και σπάζουμε τη σύνδεση του ψυχικού και σωματικού πόνου, με αποτέλεσμα το «ξεπάγωμα» της ψυχή τους.

Έτσι λοιπόν, δημιουργημένο κατ’εικόνα και καθ’ομοίωση Θεού το ανθρώπινο πρόσωπο δεν είναι μόνο μικρόκοσμος (μικροκυκλοφορικό σύστημα) ούτε μόνο μακρόκοσμος (ψυχή) αλλά επίσης - πολύ βαθύτερα και ουσιαστικότερα - εν δυνάμει θεός. Ως όντα αποτελούμενα από ύλη και μη-ύλη, είμαστε ο καθένας imago mundi, "εικόνα του κόσμου", προικισμένοι με την κλήση να εξισορροπήσουμε, να συμφιλιώσουμε και να εναρμονίσουμε σύνολη τη δημιουργημένη τάξη εντός του εαυτού μας. Αλλά και πέρα και πάνω από αυτά, ως imago Dei, ως "εικόνα του Θεού", έχουμε επίσης τη δυνατότητα μέσω της θείας χάρης να υπερβούμε τον εαυτό μας και δια μέσου αυτής της αυθυπερβατικής πράξης, να βιώσουμε το Φώς της ψυχοσωματικής μας ΜεΤαμόρφωσεως.

ΑΝΑΦΟΡΕΣ

Γρηγόριος Νύσσης, Περί κατασκευής του Ανθρώπου. Εκδόσεις Τέρτιος, 2004, 259-261, 269-271.
Γρηγόριος Νύσσης, Περί Ψυχής και Αναστάσεως, PG 46,61A.
Ιωάννη Δαμασκηνού, Έκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου Πίστεως , Εκδόσεις Πουρνάρα Θεσσαλονίκη 2007, σελίς 152.
Νικήτας Στηθάτος, Περί Ψυχής, Εκδόσεις Ζήτρος 2006, σελ. 213-214.
Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια. τ. Β’ σ. 708γ’.
Jean-Pierre Barral, Τα μηνύματα του Σώματός μας και πως τα κατανοούμε, Εκδόσεις Λιβάνη (2012)

Αντωνόπουλος Γ. Σωτήριος

Οστεοπαθητικός / Φυσικοθεραπευτής / Θεολόγος

LAMIA

SYROS

ADD YOUR EMAIL TO OUR MAILING LIST FOR NEWS AND UPDATES FROM MTS.

This website uses cookies to manage authentication, navigation, and other functions. Accessing our website, you agree that we can use these types of cookies.

OK